Görüşmelerden haberdar olan 3 kaynak, Suudi Arabistan’ın, ABD'nin, İsrail ile ilişkileri başlatması karşılığında Krallığı savunmasını gerektiren bir askeri pakt sağlamaya kararlı olduğunu ve İsrail’in Filistinlilere devlet olma çabalarında büyük tavizler sunmaması halinde dahi anlaşmayı ertelemeyeceğini söyledi. Kurulacak bir pakt, ABD başkanının Temmuz 2022'de Suudi Arabistan'a yaptığı ziyaret sırasında Veliaht Prens Muhammed bin Selman ve Joe Biden arasında konu ilk kez tartışıldığında Suudiler tarafından beklenen NATO tarzı savunma garantilerini tam olarak sağlayamayabilir. Bunun yerine, ABD'li bir kaynak, anlaşmanın Washington'un Asya devletleriyle yaptığı anlaşmalara benzeyebileceğini ya da ABD Kongresi'nin onayını alamazsa, ABD Donanması Beşinci Filosu'nun bulunduğu Bahreyn ile yapılan bir ABD anlaşmasına benzeyebileceğini söyledi. Böyle bir anlaşmanın kongre desteğine ihtiyacı olmayacaktır. ABD'li kaynak, Washington'un Suudi Arabistan'ı zaten İsrail'e verilmiş bir statü olan NATO Üyesi Olmayan Büyük Müttefik olarak tanımlayarak bir anlaşma sağlayabileceğini de söyledi. Ancak tüm kaynaklar, Suudi Arabistan'ın, dünya pazarlarını sarsan petrol sahalarına yapılan 14 Eylül 2019 füze saldırıları gibi bir saldırıyla karşı karşıya kalması durumunda, ABD'nin korumasına ilişkin bağlayıcı güvencelerden daha azına razı olmayacağını söyledi. Riyad ve Washington, Krallığın bölgesel rakibi olan İran'ı suçlamış, ancak Tahran bu olayda bir rolü olduğunu reddetmişti. Dünyanın en büyük petrol ihracatçısına İsrail'le normalleşme karşılığında ABD koruması sağlayan anlaşmalar, iki eski düşmanı bir araya getirerek ve Çin'in bölgedeki girişlerinden sonra Riyad'ı Washington'a bağlayarak Ortadoğu'yu yeniden şekillendirecektir. Bu, Biden için 2024 ABD seçimlerinden önce övünülecek diplomatik bir zafer olacaktır. Filistinliler İsrail'in bazı kısıtlamalarını hafifletebilir, ancak bu tür hamleler bir devlet özlemlerinin gerisinde kalacaktır. Üç kaynak, on yıllar boyunca yapılan diğer Arap-İsrail anlaşmalarında olduğu gibi, Filistinlilerin devletleşme konusundaki temel talebinin arka planda kalacağını söyledi. "Normalleşme İsrail ile Suudi Arabistan arasında olacak. Filistinliler buna karşı çıkarsa, Krallık yoluna devam edecek, "dedi bölgesel kaynaklardan biri. "Suudi Arabistan Filistinliler için bir barış planını destekliyor, ancak bu sefer sadece Filistinliler için değil, Suudi Arabistan için de bir şeyler istedi." Suudi hükümeti ve ABD Dışişleri Bakanlığı, bu makaleyle ilgili e-postayla gönderilen sorulara yanıt vermedi. Diğerleri gibi konunun hassasiyeti nedeniyle ismini vermeyi reddeden ABD'li bir yetkili, bir savunma paktının parametrelerinin hala çalışıldığını söyledi ve tartışılan şeyin "bir anlaşma ittifakı ya da buna benzer bir şey olmayacağını" da sözlerine ekledi. “Bu, tam bir anlaşmadan daha az karşılıklı bir savunma anlayışı olacaktır." Yetkili, bunun daha çok, ABD'nin, en gelişmiş ABD silahlarını alan ve ortak hava kuvvetleri ve füze savunma tatbikatları düzenleyen İsrail ile ilişkisine benzeyeceğini söyledi. Washington'daki tartışmalara aşina bir kaynak, Muhammed bin Selman’ın NATO tarzı bir anlaşma istediğini, ancak Washington'un NATO'nun bir müttefike yönelik saldırının herkese yönelik bir saldırı olarak kabul edildiği yönündeki 5. Madde taahhüdüne kadar gitme konusunda isteksiz olduğunu söyledi. Kaynak, Biden'ın yardımcılarının, ABD'nin askeri destek sözü verdiği, ancak ABD birliklerinin konuşlandırılıp konuşlandırılmayacağı konusunda daha az açık olduğu, Japonya ve diğer Asyalı müttefiklerle yapılan anşamalar benzeri bir paktı düşünebileceğini söyledi. Ancak kaynak, bazı ABD'li milletvekillerinin böyle bir anlaşmaya direnebileceğini de belirtti. Kongre'nin onayına ihtiyaç duymayacak bir diğer şablon, 13 Eylül'de Bahreyn ile imzalanan ve ABD'nin "herhangi bir dış saldırganlığı caydırma ve bunlarla yüzleşme" sözü verdiği, ancak aynı zamanda iki hükümetin böyle bir durumda ne yapılacağını belirlemek için istişarede bulunacağını söylediği anlaşma olacak. Washington'daki kaynak, Suudi Arabistan'ın NATO üyesi olmayan büyük bir müttefik olarak tanımlanabileceğini ve bunun uzun zamandır düşünülen bir adım olduğunu söyledi. Mısır gibi birçok Arap devletinin sahip olduğu bu statü, eğitim gibi bir dizi faydayla birlikte geliyor. Bölgesel kaynaklardan ikincisi, Riyad'ın sivil nükleer teknoloji planları da dahil olmak üzere bir anlaşmanın güvence altına alınmasına yardımcı olmak için bazı taleplerde taviz verdiğini söyledi. Kaynak, Suudi Arabistan'ın ABD Atom Enerjisi Yasası'nın 123. Bölümünü imzalamaya hazır olduğunu ve Riyad'ın daha önce atmayı reddettiği bir adım olan ABD'nin barışçıl nükleer işbirliği için bir çerçeve oluşturduğunu söyledi. Körfez kaynağı, Krallığın NATO'nun 5. Madde garantisiyle uyuşmayan bir anlaşmayı kabul etmeye hazır olduğunu, ancak ABD'nin topraklarına saldırılması durumunda Suudi Arabistan'ı korumayı taahhüt etmesi gerektiğini söyledi. Kaynak ayrıca, anlaşmanın Bahreyn'in anlaşmasına benzer olabileceğini, ancak ekstra taahhütler içerebileceğini söyledi. Başbakan Benjamin Netanyahu, İslam dünyasının kalbi olan Suudi Arabistan ile "tarihi" bir barış olasılığını selamladı. Ancak ödülü güvence altına almak için Netanyahu'nun, Filistinlilere herhangi bir taviz vermeyi reddeden aşırı sağcı koalisyonundaki partilerin onayını kazanması gerekiyor. Bin Selman, bu ay Fox News ile yaptığı röportajda, Krallığın İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye istikrarlı bir şekilde yaklaştığını söyledi. İsrail'in "Filistinlilerin hayatını kolaylaştırması" ihtiyacından bahsetti, ancak Filistin devletinden bahsetmedi. Bununla birlikte, diplomatlar ve bölgesel kaynaklar, Bin Selman’ın Filistinlileri terk etmediğini ve iki devletli bir çözüme kapıyı açık tutmaya çalıştığını göstermek için İsrail'den bazı taahhütlerde ısrar ettiğini söyledi. Bunlar arasında İsrail'in Batı Şeria'daki İsrail kontrolündeki bazı toprakları Filistin Yönetimi'ne (FY) devretmesini, Yahudi yerleşim faaliyetlerini sınırlamasını ve Batı Şeria'nın bazı kısımlarını ilhak etme adımlarını durdurmasını talep etmek de yer alacak. Diplomatlar ve kaynaklar, Riyad'ın Filistin Yönetimi'ne mali yardım sözü verdiğini de söyledi. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, herhangi bir pazarlığın Filistinlilerin Doğu Kudüs de dahil olmak üzere 1967 sınırları içinde bir devlet kurma hakkını tanıması ve İsrail'in yerleşim birimi inşasını durdurması gerektiğini söyledi. Ancak tüm kaynaklar, Suudi-İsrail anlaşmasının bu parlama noktası sorunlarını çözme ihtimalinin düşük olduğunu söyledi. Netanyahu, Filistinlilerin herhangi bir barış anlaşması üzerinde veto hakkı olmaması gerektiğini söyledi. Yine de ABD, İsrail ve Suudi Arabistan aynı fikirde olsalar bile, ABD Kongresi'ndeki milletvekillerinin desteğini kazanmak bir zorluk olmaya devam ediyor. Cumhuriyetçiler ve Biden'ın Demokrat Partisi'ndekiler daha önce Riyad'ı, Yemen'deki askeri müdahalesi, petrol fiyatlarını yükseltme hamleleri ve Washington Post için çalışan Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın 2018'de öldürülmesindeki rolü nedeniyle kınamışlardı. "Suudi Arabistan için önemli olan, Biden'ın anlaşmayı Kongre tarafından onaylatması" diyen ilk bölgesel kaynak, Riyad'ın bir anlaşma sağlamak için verdiği tavizlere işaret etti. Biden'a göre, ABD-İsrail-Suudi eksenini inşa eden bir anlaşma, Pekin'in Washington'ın nükleer silah aramakla suçladığı Suudi Arabistan ile İran arasında bir yakınlaşmaya aracılık etmesinin ardından Çin'in diplomatik atılımlarını frenleyebilir. Tahran bunu reddediyor. Bir diplomat, "ABD'nin bölgeyi terk ettiğine dair bir his vardı" dedi. "Suudiler, Çin'e kur yaparak, ABD'yi yeniden angaje edecek bir endişe yaratmak istediler. İşe yaradı." Reuters & ILH Personeli tarafından israelhayom.com adlı internet sitesinde kaleme alınan “FİLİSTİNLİLER OLMADAN DA İLERLEYEBİLMEK ADINA RİYAD-WASHINGTON SAVUNMA PAKTI” başlıklı yazıyı siz kıymetli okuyucularımız için çevirdik. Görüşmelerden haberdar olan 3 kaynak, Suudi Arabistan’ın, ABD'nin, İsrail ile ilişkileri başlatması karşılığında Krallığı savunmasını gerektiren bir askeri pakt sağlamaya kararlı olduğunu ve İsrail’in Filistinlilere devlet olma çabalarında büyük tavizler sunmaması halinde dahi anlaşmayı ertelemeyeceğini söyledi. Kurulacak bir pakt, ABD başkanının Temmuz 2022'de Suudi Arabistan'a yaptığı ziyaret sırasında Veliaht Prens Muhammed bin Selman ve Joe Biden arasında konu ilk kez tartışıldığında Suudiler tarafından beklenen NATO tarzı savunma garantilerini tam olarak sağlayamayabilir. Bunun yerine, ABD'li bir kaynak, anlaşmanın Washington'un Asya devletleriyle yaptığı anlaşmalara benzeyebileceğini ya da ABD Kongresi'nin onayını alamazsa, ABD Donanması Beşinci Filosu'nun bulunduğu Bahreyn ile yapılan bir ABD anlaşmasına benzeyebileceğini söyledi. Böyle bir anlaşmanın kongre desteğine ihtiyacı olmayacaktır. ABD'li kaynak, Washington'un Suudi Arabistan'ı zaten İsrail'e verilmiş bir statü olan NATO Üyesi Olmayan Büyük Müttefik olarak tanımlayarak bir anlaşma sağlayabileceğini de söyledi. Ancak tüm kaynaklar, Suudi Arabistan'ın, dünya pazarlarını sarsan petrol sahalarına yapılan 14 Eylül 2019 füze saldırıları gibi bir saldırıyla karşı karşıya kalması durumunda, ABD'nin korumasına ilişkin bağlayıcı güvencelerden daha azına razı olmayacağını söyledi. Riyad ve Washington, Krallığın bölgesel rakibi olan İran'ı suçlamış, ancak Tahran bu olayda bir rolü olduğunu reddetmişti. Dünyanın en büyük petrol ihracatçısına İsrail'le normalleşme karşılığında ABD koruması sağlayan anlaşmalar, iki eski düşmanı bir araya getirerek ve Çin'in bölgedeki girişlerinden sonra Riyad'ı Washington'a bağlayarak Ortadoğu'yu yeniden şekillendirecektir. Bu, Biden için 2024 ABD seçimlerinden önce övünülecek diplomatik bir zafer olacaktır. Filistinliler İsrail'in bazı kısıtlamalarını hafifletebilir, ancak bu tür hamleler bir devlet özlemlerinin gerisinde kalacaktır. Üç kaynak, on yıllar boyunca yapılan diğer Arap-İsrail anlaşmalarında olduğu gibi, Filistinlilerin devletleşme konusundaki temel talebinin arka planda kalacağını söyledi. "Normalleşme İsrail ile Suudi Arabistan arasında olacak. Filistinliler buna karşı çıkarsa, Krallık yoluna devam edecek, "dedi bölgesel kaynaklardan biri. "Suudi Arabistan Filistinliler için bir barış planını destekliyor, ancak bu sefer sadece Filistinliler için değil, Suudi Arabistan için de bir şeyler istedi." Suudi hükümeti ve ABD Dışişleri Bakanlığı, bu makaleyle ilgili e-postayla gönderilen sorulara yanıt vermedi. Diğerleri gibi konunun hassasiyeti nedeniyle ismini vermeyi reddeden ABD'li bir yetkili, bir savunma paktının parametrelerinin hala çalışıldığını söyledi ve tartışılan şeyin "bir anlaşma ittifakı ya da buna benzer bir şey olmayacağını" da sözlerine ekledi. “Bu, tam bir anlaşmadan daha az karşılıklı bir savunma anlayışı olacaktır." Yetkili, bunun daha çok, ABD'nin, en gelişmiş ABD silahlarını alan ve ortak hava kuvvetleri ve füze savunma tatbikatları düzenleyen İsrail ile ilişkisine benzeyeceğini söyledi. Washington'daki tartışmalara aşina bir kaynak, Muhammed bin Selman’ın NATO tarzı bir anlaşma istediğini, ancak Washington'un NATO'nun bir müttefike yönelik saldırının herkese yönelik bir saldırı olarak kabul edildiği yönündeki 5. Madde taahhüdüne kadar gitme konusunda isteksiz olduğunu söyledi. Kaynak, Biden'ın yardımcılarının, ABD'nin askeri destek sözü verdiği, ancak ABD birliklerinin konuşlandırılıp konuşlandırılmayacağı konusunda daha az açık olduğu, Japonya ve diğer Asyalı müttefiklerle yapılan anşamalar benzeri bir paktı düşünebileceğini söyledi. Ancak kaynak, bazı ABD'li milletvekillerinin böyle bir anlaşmaya direnebileceğini de belirtti. Kongre'nin onayına ihtiyaç duymayacak bir diğer şablon, 13 Eylül'de Bahreyn ile imzalanan ve ABD'nin "herhangi bir dış saldırganlığı caydırma ve bunlarla yüzleşme" sözü verdiği, ancak aynı zamanda iki hükümetin böyle bir durumda ne yapılacağını belirlemek için istişarede bulunacağını söylediği anlaşma olacak. Washington'daki kaynak, Suudi Arabistan'ın NATO üyesi olmayan büyük bir müttefik olarak tanımlanabileceğini ve bunun uzun zamandır düşünülen bir adım olduğunu söyledi. Mısır gibi birçok Arap devletinin sahip olduğu bu statü, eğitim gibi bir dizi faydayla birlikte geliyor. Bölgesel kaynaklardan ikincisi, Riyad'ın sivil nükleer teknoloji planları da dahil olmak üzere bir anlaşmanın güvence altına alınmasına yardımcı olmak için bazı taleplerde taviz verdiğini söyledi. Kaynak, Suudi Arabistan'ın ABD Atom Enerjisi Yasası'nın 123. Bölümünü imzalamaya hazır olduğunu ve Riyad'ın daha önce atmayı reddettiği bir adım olan ABD'nin barışçıl nükleer işbirliği için bir çerçeve oluşturduğunu söyledi. Körfez kaynağı, Krallığın NATO'nun 5. Madde garantisiyle uyuşmayan bir anlaşmayı kabul etmeye hazır olduğunu, ancak ABD'nin topraklarına saldırılması durumunda Suudi Arabistan'ı korumayı taahhüt etmesi gerektiğini söyledi. Kaynak ayrıca, anlaşmanın Bahreyn'in anlaşmasına benzer olabileceğini, ancak ekstra taahhütler içerebileceğini söyledi. Başbakan Benjamin Netanyahu, İslam dünyasının kalbi olan Suudi Arabistan ile "tarihi" bir barış olasılığını selamladı. Ancak ödülü güvence altına almak için Netanyahu'nun, Filistinlilere herhangi bir taviz vermeyi reddeden aşırı sağcı koalisyonundaki partilerin onayını kazanması gerekiyor. Bin Selman, bu ay Fox News ile yaptığı röportajda, Krallığın İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye istikrarlı bir şekilde yaklaştığını söyledi. İsrail'in "Filistinlilerin hayatını kolaylaştırması" ihtiyacından bahsetti, ancak Filistin devletinden bahsetmedi. Bununla birlikte, diplomatlar ve bölgesel kaynaklar, Bin Selman’ın Filistinlileri terk etmediğini ve iki devletli bir çözüme kapıyı açık tutmaya çalıştığını göstermek için İsrail'den bazı taahhütlerde ısrar ettiğini söyledi. Bunlar arasında İsrail'in Batı Şeria'daki İsrail kontrolündeki bazı toprakları Filistin Yönetimi'ne (FY) devretmesini, Yahudi yerleşim faaliyetlerini sınırlamasını ve Batı Şeria'nın bazı kısımlarını ilhak etme adımlarını durdurmasını talep etmek de yer alacak. Diplomatlar ve kaynaklar, Riyad'ın Filistin Yönetimi'ne mali yardım sözü verdiğini de söyledi. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, herhangi bir pazarlığın Filistinlilerin Doğu Kudüs de dahil olmak üzere 1967 sınırları içinde bir devlet kurma hakkını tanıması ve İsrail'in yerleşim birimi inşasını durdurması gerektiğini söyledi. Ancak tüm kaynaklar, Suudi-İsrail anlaşmasının bu parlama noktası sorunlarını çözme ihtimalinin düşük olduğunu söyledi. Netanyahu, Filistinlilerin herhangi bir barış anlaşması üzerinde veto hakkı olmaması gerektiğini söyledi. Yine de ABD, İsrail ve Suudi Arabistan aynı fikirde olsalar bile, ABD Kongresi'ndeki milletvekillerinin desteğini kazanmak bir zorluk olmaya devam ediyor. Cumhuriyetçiler ve Biden'ın Demokrat Partisi'ndekiler daha önce Riyad'ı, Yemen'deki askeri müdahalesi, petrol fiyatlarını yükseltme hamleleri ve Washington Post için çalışan Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın 2018'de öldürülmesindeki rolü nedeniyle kınamışlardı. "Suudi Arabistan için önemli olan, Biden'ın anlaşmayı Kongre tarafından onaylatması" diyen ilk bölgesel kaynak, Riyad'ın bir anlaşma sağlamak için verdiği tavizlere işaret etti. Biden'a göre, ABD-İsrail-Suudi eksenini inşa eden bir anlaşma, Pekin'in Washington'ın nükleer silah aramakla suçladığı Suudi Arabistan ile İran arasında bir yakınlaşmaya aracılık etmesinin ardından Çin'in diplomatik atılımlarını frenleyebilir. Tahran bunu reddediyor. Bir diplomat, "ABD'nin bölgeyi terk ettiğine dair bir his vardı" dedi. "Suudiler, Çin'e kur yaparak, ABD'yi yeniden angaje edecek bir endişe yaratmak istediler. İşe yaradı."

Kudüs Haber Ajansı - KHA | kudushaber.com.tr