Lübnan'dan yayın yapan The Cradle'da yayımlanan makalenin yazarı araştırmacı-yazar Bilal Nur el-Din, yeraltı tünellerinin hava kuvvetlerini etkisiz hale getirmek ve mühimmatı topçu saldırılarından korumak gibi faydalarına dikkat çekiyor. 

İsrail ile savaş yaklaşırken Hizbullah'ın geniş tünel ağı dikkat çekiyor. Mevcut stratejik değerleri belirsizliğini korusa da yeraltı ağları taktiksel açıdan hayati önem taşıyor; tahkim edilmiş mevziler, gizli hareket kabiliyeti ve düşman kuvvetlerine karşı dayanıklılık sunuyor. 2018 yılında İsrail işgal ordusu, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrullah'ın daha sonra 1990'larda inşa edildiğini ve daha sonra terk edildiğini açıkladığı bir yeraltı ağı olan Lübnan sınırı boyunca Hizbullah tünellerini ortaya çıkarmak ve yok etmek için "Kuzey Kalkanı Operasyonu" başlattı. Hizbullah'ın tünel inşasındaki yetkinliği, İsrail'in 1982'deki işgalinden önce güney Lübnan'da tüneller kazan Filistinli savaşçıların deneyiminden yararlandı. Lübnan direnişi, 1990'larda işgal devletine karşı kendi askeri operasyonlarını başlattıktan kısa bir süre sonra tünelleri kullanmaya başladı. 

İsrail Araştırma Merkezi ALMA'nın 2021 tarihli bir raporu, Hizbullah'ın Lübnan'ın güneyi, Beyrut'un bazı bölgeleri ve Beka Vadisi de dahil olmak üzere Lübnan genelinde çok sayıda yeraltı tüneli inşa ettiğini ortaya koydu. Fransız Liberation gazetesi Hizbullah'ın tünel ağının son derece sofistike olduğunu, yüzlerce kilometreye yayıldığını ve hatta Suriye içlerine kadar ulaştığını bildiriyor. Ancak bugün, yeni bir İsrail-Lübnan savaşı tehdidi tırmanırken, analistler gelecekteki herhangi bir çatışmanın büyük ölçüde teknolojik askeri gelişmelerden etkileneceğini ve daha önceki çatışmaları tanımlayan tünel labirentinden daha az etkileneceğini öngörüyorlar. Hizbullah 2023'ten bu yana İsrail'in insansız hava araçlarını düşürebilecek ve hava savunma sistemlerini yok edebilecek gelişmiş silahlar sergilerken, Nasrullah cephaneliğinin sadece bir kısmını kullandığını iddia ediyor. 

Taktik ve stratejik değer

Nasrullah sık sık Hizbullah'ın gelişmiş silahlarına vurgu yaparken, Tel Aviv'in endişe verici bulduğu tünel ağları konusunda sessiz kalmaktadır. Bu durum, silahların hızla geliştiği bir ortamda tünellerin hala stratejik bir öneme sahip olup olmadığı sorusunu gündeme getiriyor. 

King's College London'da yardımcı doçent olan Dr. Andreas Krieg'in The Cradle'a söylediği gibi:

''Hizbullah'ın son 15 yılda güney Lübnan'da inşa ettiği tünellerin taktiksel ve operasyonel değeri var ama stratejik değeri yok. Yani tünel sistemi Hamas'ın Gazze'deki ağırlık merkeziyken, Güney Lübnan'daki tünel sistemi Hizbullah için sadece İsrail ordusu piyadelerine karşı askeri avantaj sağlayan bir güç çarpanıdır.''

Krieg farklı türde tüneller olduğunu açıklıyor: havadan imha edilebilen, operatörlerin ve malzemelerin taşınması için kullanılan yüzey seviyesindeki tüneller; ve komuta merkezi ve cephanelik olarak hizmet veren daha derin, betonla güçlendirilmiş tüneller. Bazıları yerin 60 metre altına kadar inen daha derin tüneller İsrail hava saldırılarından neredeyse etkilenmiyor ve Kuzey Kore ile İran'ın desteğiyle inşa edildi. İsrail'in bu tünelleri yok etme çabalarının etkinliğinin, 2006'da olduğu gibi hava üstünlüğünü sürdürme kabiliyetine bağlı olacağını öne sürüyor. Ancak drone ve anti-drone teknolojisindeki ilerlemeler bu görevi zorlaştırabilir. Hizbullah'ın İsrail insansız hava araçlarını düşürmek için İran teknolojisini kullanma ihtimali iki taraf arasındaki istihbarat kapasitesini dengeleyebilir.

Krieg bugün tünellerin yok edilmesinin oyunun kurallarını değiştirmeyeceğini düşünüyor:

"Tüneller Hizbullah için Gazze'de Hamas için olduğu kadar stratejik öneme sahip olmadığından, tünel sisteminin yok edilmesi Hizbullah için o kadar da sorunlu değil."

Hizbullah'ın tünellerinin çok yönlü doğası

Hizbullah'ın askeri operasyonları konusunda ABD'li bir uzman olan Nicholas Blanford, The Cradle'a yaptığı açıklamada "ister sınır ötesi tüneller olsun, ister güney Lübnan'da ve başka yerlerde kurduğu tünel/sığınak ağlarının bir parçası olsun, tüneller Hizbullah için hala çok önemli" diyor.

Blanford "Stratejik bir öncelik olmaya devam ediyorlar" diye devam ediyor.

Blanford tünellerin savaşçıların depolanması ve barınmasının yanı sıra saldırılar gerçekleştirmek üzere İsrail'e sızmak için de kullanılacağına inanıyor. Blanford ayrıca Hizbullah'ın ihtiyaçlar değiştikçe tünelleri farklı taktiksel amaçlara hizmet edecek şekilde yeniden yapılandırabileceğini ya da genişletebileceğini öne sürüyor.

Blanford tünellerin Hizbullah'ın askeri altyapısındaki stratejik önemini vurguluyor. Lübnan ve İsrail arasında arabuluculuk yapmayı ve Hizbullah'ın özellikle Litani Nehri'nin güneyindeki askeri faaliyetlerini kısıtlamayı amaçlayan BM Güvenlik Konseyi'nin 1701 sayılı kararının olası uygulamasında bile tüneller kritik bir rol oynamaya devam edecektir. 

Örneğin, Hizbullah'ın bir mevziye doğru ilerleyen İsrail askerlerini ya da araçlarını tespit etmesini ve anında saldırmasını sağlayabilir. Bu da Hizbullah'ın hala iki ülke arasındaki sınırı belirleyen Mavi Hat'ta konuşlandığı ve İsrail'in hareketlerine gerçek zamanlı tepki verebileceği anlamına geliyor.

Bu aynı zamanda ABD'nin Hizbullah'ın güçlerini sınırdan en az sekiz kilometre uzağa çekmesi için yaptığı ısrarlı baskıya da ışık tutuyor. Buna uyulduğu takdirde Hizbullah'ın bölgedeki askeri varlığı ve faaliyetleri önemli ölçüde kısıtlanmış olacaktır.

Gerekli ama elzem değil

The Cradle'a konuşan Lübnanlı askeri gazeteci Ali Cezzini, tünellerin kullanışlılığının Hizbullah'ın İsrail'in ateş gücünü engelleme kabiliyetine bağlı olarak değiştiğini belirtiyor. 2006 yılındaki savaş sırasında Hizbullah savaşçıları tünelleri ve hendekleri kullanarak İsrail güçlerine şiddetle karşı koymuştu.

Cezzini, tünellerin özellikle yeraltı kaleleri ve savunma mevzileri olarak hizmet veren "doğal rezervler" olarak belirlenen alanlarda önemini koruyacağına inanıyor.

Bu tünellerin 2006 savaşında İsrail için büyük bir engel teşkil ettiğini hatırlatıyor. Marun el-Ras ve çevresindeki Hizbullah savaşçıları bu siper ve tünellerden İsrail işgal güçlerine karşı şiddetli bir savaş vermişti.

Ancak Cezzini, tünellerin öneminin sadece hava kuvvetleri operasyonlarını sekteye uğratma kabiliyetleriyle bağlantılı olmadığını vurguluyor; yeraltı labirentleri, personeli ve ekipmanı işgal devletinin topçularından korumak için sığınak görevi görmek gibi hava operasyonlarıyla ilgisi olmayan amaçlar için de gerekli olmaya devam edecek.

Sonuç olarak, tüneller hala çok gerekli, özellikle de 7 Ekim'deki Hamas'ın aksine sürpriz unsuru olmayacağı için.

Nihayetinde bu tünel ağlarının İsrail ile Hizbullah arasında gelecekte yaşanacak herhangi bir çatışmada nasıl bir rol oynayacağı belirsizliğini koruyor. Stratejik önemleri 2006'dakinden daha az olsa da, yaklaşan bir savaşta hala değerli taktik avantajlar sunabilirler.

Çeviri: YDH